HPGK
जून 14, 2025
हिमाचल प्रदेश सरकार और केंद्र सरकार द्वारा छात्रवृत्ति योजनाएं
शिक्षा को बढ़ावा देने और आर्थिक रूप से कमजोर छात्रों की सहायता के लिए केंद्र और राज्य सरकारें कई छात्रवृत्ति योजनाएं संचालित करती हैं। हिमाचल प्रदेश सरकार भी अपने प्रदेश में सामाजिक और आर्थिक तौर पर पिछड़े छात्रों के लिए विभिन्न प्रकार की छात्रवृत्ति योजनाएं चलाती है, जिससे वे उच्च शिक्षा प्राप्त कर सकें। इस ब्लॉग में हम ऐसी ही कुछ महत्वपूर्ण छात्रवृत्ति योजनाओं के बारे में विस्तार से चर्चा करेंगे।
![]() |
Scholarship schemes |
प्रदेश के छात्रों के लिए सरकारी छात्रवृत्ति योजनाएं एक संपूर्ण मार्गदर्शिका
1. डॉ. अंबेडकर मेधावी छात्रवृत्ति योजना
उद्देश्य:
लाभ:
पात्रता:
आवेदन प्रक्रिया:
आवश्यक दस्तावेज:
2. कल्पना चावला छात्रवृत्ति योजना
उद्देश्य:
लाभ:
पात्रता:
आवेदन प्रक्रिया व दस्तावेज:
3. महर्षि वाल्मीकि छात्रवृत्ति योजना
उद्देश्य:
लाभ:
पात्रता:
आवेदन प्रक्रिया व दस्तावेज:
4. स्वामी विवेकानंद उत्कृष्ट छात्रवृत्ति योजना
उद्देश्य:
लाभ:
पात्रता:
आवेदन प्रक्रिया व दस्तावेज:
5. पोस्ट मैट्रिक छात्रवृत्ति योजना (SC/ST/OBC)
उद्देश्य:
लाभ:
पात्रता:
आवेदन प्रक्रिया व दस्तावेज:
6. प्रधानमंत्री स्कॉलरशिप योजना (PMSS)
उद्देश्य:
लाभ:
पात्रता:
आवेदन प्रक्रिया व दस्तावेज:
उद्देश्य:
लाभ:
पात्रता:
आवेदन प्रक्रिया व दस्तावेज:
अक्सर पूछे जाने वाले प्रश्न (FAQs)
📌 हिमाचल प्रदेश में विभिन्न छात्रवृत्ति योजनाएँ
क्र. सं. | छात्रवृत्ति योजना का नाम | लाभार्थी | मुख्य लाभ | छात्रवृत्ति राशि |
---|---|---|---|---|
1 | मुख्यमंत्री छात्रवृत्ति योजना | हिमाचल प्रदेश के छात्र | ट्यूशन फीस में रियायत | ₹5000 से ₹15,000 प्रति वर्ष |
2 | पोस्ट मैट्रिक छात्रवृत्ति योजना (SC/ST/OBC) | SC/ST/OBC छात्र | वित्तीय सहायता | ₹12,000 प्रति वर्ष |
3 | स्वामी विवेकानंद मेरिट कम मीन्स छात्रवृत्ति | मेधावी व आर्थिक रूप से कमजोर छात्र | 75% से अधिक अंकों पर छात्रवृत्ति | ₹25,000 प्रति वर्ष |
4 | इंदिरा गांधी उत्तर मैट्रिक छात्रवृत्ति योजना | एकल बालिका संतान | वार्षिक वित्तीय सहायता | ₹20,000 प्रति वर्ष |
5 | राष्ट्रीय साधन-सह-मेधा छात्रवृत्ति | कक्षा 8 के छात्र | 12वीं तक छात्रवृत्ति | ₹12,000 प्रति वर्ष |
6 | महर्षि वाल्मीकि छात्रवृत्ति योजना | बाल्मीकि समुदाय की महिला छात्राएँ | प्रति वर्ष वित्तीय सहायता | ₹18,000 प्रति वर्ष |
7 | कल्पना चावला छात्रवृत्ति योजना | मेधावी छात्राएँ | प्रतिभाशाली छात्राओं के लिए | ₹15,000 प्रति वर्ष |
8 | ठाकुर सेन नेगी उत्कृष्ट छात्रवृत्ति योजना | अनुसूचित जनजाति के मेधावी छात्र | प्रतिभाशाली छात्रों के लिए | ₹11,000 प्रति वर्ष |
9 | डॉ. अंबेडकर मेधावी छात्रवृत्ति योजना (SC छात्रों के लिए) | अनुसूचित जाति के मेधावी छात्र | प्रतिभाशाली छात्रों के लिए | ₹18,000 प्रति वर्ष |
10 | प्रधानमंत्री यशस्वी प्री मैट्रिक छात्रवृत्ति योजना | आर्थिक रूप से कमजोर वर्ग के छात्र | वित्तीय सहायता | ₹20,000 प्रति वर्ष |
निष्कर्ष
हिमाचल प्रदेश सरकार और केंद्र सरकार द्वारा चलाई जा रही छात्रवृत्ति योजनाएं मेधावी और आर्थिक रूप से कमजोर छात्रों को उच्च शिक्षा प्राप्त करने में सहायता कर रही हैं। यदि आप इन योजनाओं के लिए पात्र हैं, तो जल्द से जल्द राष्ट्रीय छात्रवृत्ति पोर्टल (https://scholarships.gov.in/) पर आवेदन करें और इनका लाभ उठाएं।